Υπάρχουν και επιστημονικοί λόγοι που εξηγούν αυτή την "τάση" : η νευροεπιστήμη υποστηρίζει ότι οι χρήστες προτιμούν να επισκέπτονται χώρους όπου ενστικτωδώς γνωρίζουν πού είναι όλα. Η γνωστική υπερφόρτωση λειτουργεί αρνητικά στην συνολική εμπειρία των χρηστών, και ένα «φορτωμένο» σχέδιο σχετίζεται άμεσα με υψηλά ποσοστά εγκατάλειψης.

Οι σχεδιαστές ιστοσελίδων μερικές φορές (λανθασμένα) θεωρούν τον μινιμαλισμό μια καθαρά αισθητική επιλογή. Ενώ ο μινιμαλιστικός σχεδιασμός προσθέτει μια καλλιτεχνική φινέτσα - που έχει ρίζες στην εσωτερική διακόσμηση, την αρχιτεκτονική και την τέχνη- εξυπηρετεί επίσης έναν σημαντικό λειτουργικό σκοπό.

Ο μινιμαλισμός είναι μια ισχυρή σχεδιαστική τεχνική στον τομέα της UX και του web design και αναπτύχθηκε  ως απάντηση στην οπτική πολυπλοκότητα των παλαιότερων ιστοσελίδων.

Ο λόγος για αυτή τη μετατόπιση είναι απλός: η αρχή της "γνωστικής ευχέρειας". Αυτή η αρχή δηλώνει ότι ο εγκέφαλος θα προτιμούσε να σκεφτόμαστε πράγματα που μας είναι εύκολο να σκεφτούμε. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ενστικτωδώς προτιμούμε τοποθεσίες όπου γνωρίζουμε πού είναι όλα και πού πρέπει να γίνει κάποια δράση. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι όσο περισσότερο εκτίθεστε σε ένα ερέθισμα, τόσο πιο πιθανό είναι να το προτιμήσετε.

Η άλλη σχετική αρχή πίσω από τον μινιμαλισμό είναι αυτή της «ομαδοποίησης». Ο George A. Miller, καθηγητής Ψυχολογίας του Princeton, ανέλυσε μια θεωρία η οποία δηλώνει ότι ο εγκέφαλος των ενηλίκων μπορεί να κρατήσει πέντε έως εννιά ομάδες πληροφοριών στην βραχυπρόθεσμη μνήμη του. Η μνήμη αυτή επεξεργάζεται και αποθηκεύει πληροφορίες, αλλά μόνο για λίγα δευτερόλεπτα. Ο διαχωρισμός της πληροφορίας σε «κομμάτια» βοηθά το χρήστη να εστιάζει την προσοχή του στις πιο σημαντικές πτυχές της. Σε μια ιστοσελίδα, τα "κομμάτια" μπορεί να είναι μια περιγραφή προϊόντος, ένα CTA, μια τιμή ή μια προσφορά. Αν αυτά τα κομμάτια είναι εύπεπτα και παρουσιάζονται με πρωτότυπο τρόπο, οι χρήστες είναι πιο πιθανό να κάνουν την επιθυμητή ενέργεια. Η φρεσκάδα, η γνωστική ευελιξία και ο μινιμαλισμός πάντοτε συμβαδίζουν.

Η κατευθυντήρια αρχή του μινιμαλισμού είναι απατηλά απλή: “less is more”. Η απογύμνωση ενός σχεδίου  μέχρι τα πιο βασικά στοιχεία του είναι η βασική στρατηγική πίσω από τον λειτουργικό μινιμαλισμό.Η τεχνική αυτή κάνει τα υπόλοιπα στοιχεία να παραμείνουν στο προσκήνιο του μυαλού του χρήστη. Μια καλή μινιμαλιστική σχεδίαση ποτέ δεν αποσπά την προσοχή, αλλά ούτε και κρύβει χρήσιμο περιεχόμενο για χάρη της αισθητικής.

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά στοιχεία σχεδιασμού που καθιστούν τους ιστοτόπους «μινιμαλιστικούς». Μερικά από τα πιο κοινά είναι
 

• Κενός χώρος: 

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ένα από τα πιο κοινά στοιχεία σε ένα μινιμαλιστικό σχέδιο είναι ο κενός ή ο αρνητικός χώρος. Όσο περισσότερα κενά γύρω από ένα αντικείμενο, τόσο περισσότερο θα προσελκύσει το μάτι του χρήστη. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, ότι η αρχική σελίδα της Google είναι ένα απλό λευκό φόντο με ένα λογότυπο και μια απλή φόρμα αναζήτησης.

• Επίπεδη υφή: 

Μια μινιμαλιστική διεπαφή σχεδιασμού συχνά χρησιμοποιεί επίπεδα γραφικά στοιχεία, εικονίδια και υφές. Οι σκιές, οι διαβαθμίσεις χρωμάτων και τα στοιχεία 3D μπορούν να αποσπούν την προσοχή και να αποτρέψουν έναν χρήστη από το να ολοκληρώσει μια επιθυμητή ενέργεια.

• Απλή αλλά αποτελεσματική χρήση χρώματος: 

Τα μινιμαλιστικά σχέδια πρέπει να δημιουργούν οπτικό ενδιαφέρον. Τα μινιμαλιστικά σχέδια χρησιμοποιούν συνήθως λιγότερα χρώματα στις ιστοσελίδες τους, αλλά η δημιουργία μιας ελκυστικής οπτικής ιεραρχίας εξακολουθεί να είναι ύψιστης σημασίας. Ο μινιμαλισμός δεν πρέπει ποτέ να είναι βαρετός.

• Τυπογραφία:

Η χρήση έντονων γραμματοσειρών προσελκύει αυτόματα το μάτι του χρήστη σας στο περιεχόμενό σας. Μια προειδοποίηση: βεβαιωθείτε ότι το περιεχόμενό σας έχει αρκετή βαρύτητα ώστε να έχει νόημα η χρήση αυτής της τεχνικής.

• Φωτογραφία: 

Με βάση την ιδέα ότι μια «εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις», τα μινιμαλιστικά σχέδια συχνά χρησιμοποιούν δραματικές εικόνες για να δημιουργήσουν συναισθηματικές συνδέσεις και να θέσουν μια επιθυμητή διάθεση. Το κλειδί για να γίνει αυτό αποτελεσματικά, ωστόσο, είναι η επιλογή της φωτογραφίας που προκαλεί επίσης μια μινιμαλιστική αίσθηση. 

• Έντονες αντιθέσεις: 

Δεδομένου ότι υπάρχουν λιγότερα σχεδιαστικά εργαλεία, οι σχεδιαστές πρέπει να χρησιμοποιήσουν τη δημιουργικότητά τους για να δημιουργήσουν μια οπτικά ενδιαφέρουσα ιεραρχία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με αποτελεσματική χρήση έντονων αντιθέσεων.

Οι μινιμαλιστικοί ιστότοποι απλοποιούν την εμπειρία των χρηστών τους, εξαλείφοντας οτιδήποτε είναι περιττό ή δεν υποστηρίζει τους στόχους τους. Ενώ ακολουθώντας τη φιλοσοφία "less is more" φαίνεται απλή, απαιτεί πραγματικά προσεκτική εκτέλεση και πολλή συζήτηση. Όταν εκτελείται καλά, ένα μινιμαλιστικό σχέδιο συνδυάζει τη χρηστικότητα με ένα αισθητικά ευχάριστο σχέδιο και είναι μια ιδιαίτερα αποτελεσματική μορφή επικοινωνίας.